ÖGEY-İ
Original-Latin : ÖGEYÜ
Transcript : ÖGEY-Ü
The term written by the author as "ÖGEY", which corresponds to the modern Turkish word "üvey" meaning *step-* or *non-biological*, remains consistent both in historical documentation and in contemporary Turkish dialectal pronunciation. This lexical form is attested in texts from the Old Turkic period with the same semantic value and phonetic realization as "ÖGEY."
In the form "ÖGEY-Ü" as recorded by the author, the suffix "-Ü" corresponds phonetically to the modern possessive marker "-ı", a third-person singular possessive suffix in Turkish.
Suffix: -ı / -ü >
- Function: Third-person singular *possessive marker*, indicating ownership or relational proximity.
- Example Constructions:
- Kız-ı → *his/her daughter*
- Üvey kız-ı → *his/her stepdaughter*, denoting both the non-biological status and possessive relationship.
This suffix serves both a *possessive function* and a *descriptive modifier* in noun phrases. Within syntactic constructions, it establishes the *genitive–possessive relationship* between the modifying and modified elements.
From a typological perspective, this suffix exemplifies the agglutinative morphology of Turkish, whereby morphemes are attached sequentially to convey grammatical relationships transparently and regularly. The possessive suffix also carries socio-pragmatic weight, encoding nuances of *kinship, emotional proximity, or social distance* between entities.
In English, possessive constructions of this kind are typically realized through the use of possessive pronouns or the preposition *of*:
- *Her stepdaughter*
- *The stepdaughter of his*
However, Turkish encodes this relation morphologically; hence, *kız + -ı* yields *"his/her daughter"* without requiring separate possessive words. Accordingly, the form *"ÖGEYÜ"* in the author’s transcription signifies *"his/her stepdaughter"*—a female referent defined relationally and structurally.
---
Yazarın ÖGEY biçiminde yazdığı ve günümüz Türkiye Türkçesinde "üvey" anlamındaki sözcük biçimi tarihsel olarak ve modern Türkçe ağızlarında da halen ÖGEY (üvey) biçiminde seslendirilmektedir. Bu sözcük Eski Türkçe dönemi yazılarında da ÖGEY biçiminde ve aynı anlamda kaydedilmiştir. Burada yazarın ÖGEY-Ü biçiminde yazdığı -Ü sözcük eki günümüz ağızlarında çoğunlukla -I ses biçimindedir.
"-ı/-ü" burada, Türkçede yaygın olarak kullanılan üçüncü tekil iyelik ekidir. Yani bu ek, bir nesnenin bir kişiye ait olduğunu ya da onunla yakın ilişkili olduğunu belirtir.
- Kız-ı → onun kızı, birisine ait olan kız
- Üvey kız-ı → üvey olan kız, ama aynı zamanda birisinin üvey kızı anlamı taşır
Bu ek genellikle hem sahiplik bildirir hem de tanımlayıcı bir belirteç işlevi görür. Cümle içi konumuna göre isim tamlamasının tamlayan-tamlanan ilişkisini kurar.
Dilbilimsel Açıdan
- Kategori: İyelik eki (Possessive suffix)
- Tipolojisi: Morfolojik ek → sentezleyici (agglutinative) dillerin bir özelliği
- Personel karşılığı: 3. tekil kişi (o)
Bu yapı, özellikle Türkçe'nin eklemeli yapısı nedeniyle açık ve şeffaf bir şekilde sahibini belirtmek için ve iki kişi arasındaki (ya da kişiler arasındaki) yakınlık, uzaklık veya akraba olup olmama durumunu ifade etmek için kullanılır. Ek, hem sentaktik (söz dizimi) düzeni hem de semantik (anlam bilimi) ilişkileri belirginleştirir.
Karşılaştırmalı Not:
İngilizcede bu tür iyelik anlamı genellikle "of" yapısıyla veya doğrudan sahiplik zamirleriyle kurulur:
- "üvey kızı" → her stepdaughter / his stepdaughter
Ancak Türkçede bu anlam ekle sağlanır; dolayısıyla “kız” + “ı” = “onun kızı” gibi bir yapı ortaya çıkar. Yani burada yazarın ÖGEYÜ biçiminde yazdığı sözcük "onun üvey kızı" anlamındadır.
---
Türkçede Üçüncü Tekil İyelik Eki: "-ı/-ü"
Yapısal Özellikleri:
- İyelik eki (Possessive suffix), 3. tekil kişi (o)
- İşlevi: Sahiplik bildirir, isim tamlamalarında tamlanan öğeye eklenir.
- **Varyantları:** Türkçede ünlü uyumuna göre "-ı", "-i", "-u", "-ü" olarak dört biçimde görülür.
**Örnekler:**
- ev-i → his/her house
- kız-ı → his/her daughter
- elma-sı → his/her apple
Sosyo-dilbilimsel Özelliği:
Bu ek yalnızca sahiplik bildirmez; aynı zamanda *kişiler arası ilişkileri*, *toplumsal statüyü*, ve *duygusal bağları* gösterebilir. Örneğin *teyze-ciği* ifadesinde hem aidiyet hem de sevecenlik bulunur.
---
Karşılaştırmalı Tipoloji: Diğer Türk Lehçeleri
Azerice:
- Aynı sistem korunur:
- **ev-i** → onun evi
- **qız-ı** → onun qızı
Kazakça:
- Üçüncü tekil iyelik eki genellikle **-сы/-сі**:
- **үй-і** → his/her house
- **қыз-ы** → his/her daughter
Kırgızca:
- Aynı biçimde eklenir:
- **үйү** → his/her house
- **кызы** → his/her daughter
Özbekçe:
- Özbekçede **-си** yaygındır:
- **uy-i** → his/her house
- **qiz-i** → his/her daughter
Bu lehçelerde ekin biçimsel varyantları olsa da, *işlevsel olarak aynı sahiplik bildirimi* görevini yerine getirir.
---
Öne Çıkan Noktalar:
- Türkçedeki "-ı/-ü" iyelik eki, hem morfolojik olarak güçlü bir yapı hem de semantik açıdan ilişkileri kodlayan bir unsurdur.
- Diğer Türk lehçelerinde biçimsel varyasyonlar olsa da, işlev aynı kalır.
Bakınız: ÖGEY > https://sozce.com/nedir/246431-ogey