ÇİCECİĞİ

Yazarın 72v sayfasında bir kadın çizimi yanında ÇCÖCİYÜ veya ÇCÖİCİYÜ biçiminde yazdığı bileşik sözcüğün kökü durumundaki ilk bileşeni günümüz ağızlarında ÇİCE (teyze, hala gibi anlamlarda ve bazı lehçelerde ÇİÇE veya CİCE gibi fonetik biçimlerde) seslendirilmektedir. (Bakınız: Ötüken Türkçe sözlük cilt 1 sayfa 1210 çiçe ve çice sözcükleri ) Bu bileşilk sözcüğün ikinci bileşeni ise sözcük eki olan -CİĞİ/-CİĞÜ biçiminde seslendirilen sözcük ekidir. Bu sözcüğün ÇCÖCİYÜ veya ÇCÖİCİYÜ biçiminde fonetik transkripsiyonunun öngörülmesinin sebebi bu sözcüğün soldan üçüncü harfine (Ö/O harfine) dikkatlice bakıldığında onun üzerinde bir " I/İ" harfi çizilmiş olabileceği olasılığıdır. Öyle ki bu "I/İ" harfi belli belirsizdir ve belki de bu yazı yazma sırasında bir kalem-mürekkebi artığı bulaşması ile olmuş da olabilir. Dahası daha önce OTACI sözcüğünün yazıldığı sayfada da sondaki C harfi üzerine I harfi eklenerek benzer biçimde bir "CI" fonetiğine sahip hece harfi oluşturulmuştu. Üstelik bu yazma boyunca başka örnekleri de görülmüş olan bu tip hece harfleri yazım biçiminin içerikte varlığı sebebiyle burada bu sözcüğün transkripsiyonunda hem ÇCÖCİYÜ hem de ÇCÖİCİYÜ olasılıklarını dikkate aldık. Honuç olarak hem ÇCÖCİYÜ ve hem de ÇCÖİCİYÜ biçiminde öngörülen bu iki farklı foınetik değerin Türkçe sözlüklerinde bulunan sözcük varlığı dikkate alındığında karşılığı olabilecek sözcükler ÇİCE, ÇİÇE ve CİCE sözcükleridir. Bu sözcüklerin her üçü de farklı bölgesel ağızlarda farklı anlamda olmakla genellikle "hala", "teyze", "görümce", "yenge" anlamlarında ve bazı lehçelerde de "abla" anlamında kullanılır. Fakat daha yaygın coğrafyada bu sözcüklerin kullanımı "teyze" ve "hala" anlamındaki kullanımıdır. "Çice-çiği" (teyzeciği) örneğinde geçen “-çiği” eki, Türkçede anlam açısından zengin ve bağlamsal bir sahiplik ve bağlılık gösteren ek türüdür. Burada "-çiği / -ciği" sözcük eki aslında kökeni geçmişe dayanan ve özellikle ağızlarda ya da bölgesel kullanımlarda karşımıza çıkan bir “iyelik eki + küçültme/duygusal tonlama” birleşimidir. - “Teyze-ciği” kelimesi, doğrudan “çiceciği" (teyzeciği) teyzenin bir yakınının teyzeye yönelik bir hitap ifadesi olup esasen akrabalık aidiyeti ifadesi olan veya onunla duygusal ilişkili olan birini tanımlar. Örneğin: - teyze-çiği ifadesi → “teyzesi” anlamındadır ama daha duygusal, sevecen bir tonlama taşır. Bu tür ekler, özellikle duygusal yakınlık, sevgi, tanıdıklık derecesi ya da toplumsal ilişkilerin derinliği bağlamında devreye girer. --- / ---- Türkçede sözcük ekleri, sözcüklerin anlamını ve gramatikal işlevini değiştirmek ile semantik çıktıyı belirlemek için kullanılan temel yapı taşlarıdır ve bu eklerin kullanımı, Türk dilinin aglütinatif (eklemeli) doğasına uygun olarak gerçekleşir. Burada yazarın ağzındaki yaklaşık 600 yaşındaki sözcük ekinin hem fonksiyon hem de fonetik değerce ve sözcüğe eklenme sıra ve biçimiyle aradan geçen yıllarda değişmeden kaldığını görebiliyoruz. VM elyazması boyunca neredeyse kelime eklerinin tamamında benzer fonetik, anlamsal ve sıralamadaki yerleri gibi 1/1 örtüşmeler kaydedilmiştir. Burada "-ciği" Ekinin Dil Bilgisi Açıklaması şudur. - Yapısal olarak "-ciği" eki, Türkçede birleşik bir ek olarak kabul edilebilir ve genellikle iki bileşenden oluşur: "-cik" ve "-i". Bu ek, isimlere eklenerek küçültme (diminutive) veya sevgi/sevimlilik (affectionate) anlamı katar. Ancak, "-ciği" formu, "-cik" küçültme ekinin ve "-i" iyelik ekinin birleşmiş hali olarak ortaya çıkar. Türkçede bu tür birleşik ekler, kelimenin hem küçültülmüş hem de belirli bir kişiye ait olduğunu ifade etmek için kullanılır. - "Teyzeciği" (Çice-ciği) kelimesini parçalarına ayırırsak: - Teyze: Temel isim, "aunt" (teyze) anlamına gelir ve pek çok lehçede anne tarafındaki teyzeyi ifade eder. - -cik: Küçültme eki, isme "küçük" veya "sevimli" anlamı katar; "teyzecik" şeklinde kullanıldığında "küçük teyze" ya da "sevgili teyze" gibi bir anlam taşır. - Burada -i : İyelik eki (3. tekil şahıs iyelik eki), kelimeye "onun" anlamını katar. Ayrıca, burada "-i" eki, Türkçede belirli bir nesneyi işaret eden belirtme hali (accusative case) veya bağlama göre bir sahiplik anlamı da taşıyabilir. Ancak burada muhtemelen daha çok birleştirici bir unsur olarak iyelik ifade eder ve bağlama göre "onun teyzesi" anlamıyla ilişkilendirilir. - Bu durumda, "-ciği" eki, "teyze" kelimesine hem küçültme/sevgi anlamı ekler hem de sahiplik ilişkisini belirtir. Türkçede bu tür birleşik ekler, tek bir morfem gibi davranır ve kelimeye bütüncül bir anlam katar. - Anlamsal İşlev: - "-ciği" eki, Türkçede genellikle bir yakınlık, sevgi veya şefkat ifadesi olarak kullanılır. "Teyzeciği" derken, konuşan kişi, teyzeye karşı bir sevgi veya samimiyet duygusunu ifade eder. Bu, Türk kültüründe aile bireylerine hitap ederken sıkça görülen bir durumdur. - Küçültme anlamı ise doğrudan fiziksel bir küçüklükten ziyade duygusal bir yakınlığı veya sevecen bir hitap tarzını yansıtır. Bu, Türkçede küçültme eklerinin geniş bir kullanım alanına sahip olduğunu gösterir; sadece boyut değil, duygusal ton da ifade edebilir. - Türkçe Dil Bilimi Kuralları Çerçevesinde: - Ünlü Uyumu (Vowel Harmony): Türkçede ekler, kelimenin son ünlüsüne göre şekillenir. "Teyze"/"Çice" kelimesindeki son ünlü "e" olduğu için, "-cik" eki ve ardından gelen "-i/-ü" eki, ön ünlü uyumuna uygun olarak seçilmiştir. Eğer kelime kalın ünlülerle bitseydi (örneğin "baba" gibi), ek "-cığı" formunda olurdu (örneğin "babacığı"). - Aglütinatif Yapı: Türkçenin sözcük oluşturmadaki eklemeli yapısı gereği, bir kelimeye birden fazla ek eklenerek karmaşık anlamlar oluşturulabilir. Örneğin "-ciği" eki, küçültme ve iyelik anlamlarını tek bir yapı içinde birleştirir; bu, Türk dilinin matematiksel yapısını ve işlevsel ekleme sistemini yansıtır. - Sıralı Ek Kullanımı: Türkçede ekler belirli bir sırayla eklenir. Burada önce küçültme eki "-cik" gelir, ardından iyelik veya belirtme anlamı katan "-i" / "-ü" eki eklenir. Bu, Türkçede eklerin hiyerarşik/sıralamadaki-yeri-bağlamında nasıl dizildiğini gösterir. - Bağlamsal İşlev: "Ayşenin teyzeciği" ifadesinde, "Ayşenin" kelimesi zaten bir sahiplik ilişkisi kurar (genitive case, "-in" ekiyle). "Teyzeciği"ndeki (çiçeciği) "-i" eki, bu sahipliği pekiştirir ve Türkçede sıkça görülen bir dilbilgisi uyumu sağlar. - Kültürel ve Dilsel Bağlam: - Türkçede aile bireylerine hitap ederken küçültme ve sevgi ekleri kullanmak yaygındır. "Teyzeciği" gibi ifadeler, konuşmacının teyzeye karşı duyduğu saygı ve sevgiyi yansıtırken, aynı zamanda Türk kültüründeki aile bağlarının sıcaklığını ifade eder. - Bu tür yapılar, Türk dilinde resmi olmayan, samimi konuşmalarda sıkça kullanılır ve dilin duygusal tonunu zenginleştirir. Akademik Kaynaklar ve Referanslar: 1. **Lewis, Geoffrey. (2000). *Turkish Grammar*. Oxford University Press.** - Türkçede eklerin sıralanışı ve küçültme eklerinin işlevi üzerine bilgiler içerir. ISBN: 978-0198700364. 2. **Göksel, Aslı & Kerslake, Celia. (2005). *Turkish: A Comprehensive Grammar*. Routledge.** - Küçültme ekleri ve iyelik eklerinin birleşik kullanımı üzerine detaylı açıklamalar sunar. ISBN: 978-0415114943. 3. **Türk Dil Kurumu (TDK) Kaynakları**: - "-cik" ve türevlerinin anlam ve kullanım örneklerini içerir. [Türk Dil Kurumu](https://www.tdk.gov.tr/). The first component of the compound word, which the author wrote as ÇCÖCİYÜ or ÇCÖİCİYÜ alongside a drawing of a woman on page 72v, is pronounced ÇİCE in modern dialects (meaning "aunt" in phonetic forms such as ÇİÇE or CİCE in some dialects). (See: Ötüken Turkish Dictionary, Volume 1, page 1210, the words "çiçe" and "çice" in the text). The second component of this compound word is the word suffix, which is pronounced as -CİĞİ/-CİĞÜ. The reason for the phonetic transcription of this word as ÇCÖ-CİYÜ or ÇCÖ-İCİYÜ is that a careful examination of the third letter from the left (Ö/O) of this word reveals the possibility of an "I/İ" letter being drawn above it. This "I/İ" letter is indistinct, and this may have been caused by pen-ink residue smeared during the writing process. Furthermore, on the page where the word "OTACI" was previously written, the letter "I" was added to the final letter "C", creating a similar syllabic letter with the phonetic "CI". Furthermore, due to the presence of this type of syllabic letter spelling, which has been seen elsewhere throughout this manuscript, we considered both the possibilities of ÇCÖCİYÜ and ÇCÖİCİYÜ in the transcription of this word. Consequently, considering the vocabulary found in Turkish dictionaries for these two different phonetic values, which are assumed to be both ÇCÖCİYÜ and ÇCÖİCİYÜ, the possible equivalents are ÇİCE, ÇİÇE, and CİCE. All three of these words have different meanings in different regional dialects, but are generally used as "aunt," "sister," and "older sister" in some dialects. However, in a more widespread geography, these words are used as "aunt". The suffix "-çiği" in the example "Çice-çiği" (auntie) is a type of suffix in Turkish that is rich in meaning and contextually indicates ownership and attachment. The lexical suffix "-çiği / -ciği" is a combination of a possessive suffix + diminutive/emotional intonation, with a long history of origin, and is encountered particularly in dialects or regional usage. - The word "teyze-ciği" is a direct term of address from a relative of the aunt "çiceciği" (auntie), and essentially describes someone who expresses kinship affiliation or has an emotional connection to her. For example: - the expression "teyze-çiği" means "auntie" but carries a more emotional, affectionate tone. Such suffixes are particularly useful in contexts of emotional closeness, affection, degree of familiarity, or depth of social relationships.